Özgür Toplumda Birey ve Cemaat

İnsan kendi aklı ve tercihleri doğrultusunda mı yoksa mensubu olduğu cemaatlerin ilke ve değerlerine müracaat ederek mi hayat tarzını belirlemelidir?
Toplumun en küçük yapı taşı, cemaat mi yoksa birey midir?
Bireysel hakları esas alan bir toplumsal düzen mi daha sağlıklı bir yapıya sahiptir yoksa ortak bir iyi anlayışı etrafında örgütlenmiş bir toplum mu?
Bireyin hayat tarzını ve ilişkilerini kendi dilediği şekilde belirlemesi bireyin yalnızlaşmasına mı yol açar yoksa tam tersine çokkültürlü ve huzurlu bir sosyal hayatı mı temin eder?
Bu eserde liberalizm ve komüniteryanizm (cemaatçilik) düşüncelerinin birbirine zıt görüşleri üzerinden bu soruların cevabı aranmaktadır. Bu arayış esnasında Batı düşüncesinin son otuz yıllık dönemindeki en ilginç ve önemli ahlâkî tartışmalardan birisini teşkil eden birey ve cemaat arasındaki uyum ve gerilime de temas edilmektedir.

***
Elinizdeki eserde siyaset biliminin son otuz yılında vuku bulan en felsefî ve derinlikli tartışmalardan birisini teşkil eden
liberalizm ile komüniteryanizm arasındaki bireycilik meselesi ele alınmaktadır. Her iki düşünce sisteminin beslendikleri
kaynakların siyasî düşünce tarihinin ilk dönemlerine kadar uzanıyor olması tartışmayı zaman ve mekân sınırlarından
kurtarmaktadır. Bu manada her iki tarafın benimsediği ve eleştirdiği siyasî ilke, tutum ve davranışları dikkate almak,
geçmişte veya günümüzde yaşanan siyasî hadiseleri anlamada ve yorumlamada yeni imkanlar sağlamaktadır. Tartışmanın;
toplumun en temel varlığı olan bireyin kimliğinin nasıl meydana geldiği ve hangi unsurlardan müteşekkil olduğu,
bireyin hayatına şekil veren tercihlerinde hangi siyasî düsturların ehemmiyet arz ettiği, bireyin kendisiyle ve mensubu
olduğu toplulukla nasıl bir ilişki kurması gerektiği ile birey kendi hayatını tanzim ederken siyasî iktidarın ve toplumun
nasıl bir tavır sergileyeceği meselelerini esas almış olması bu önemi açıkça ortaya koymaktadır.
Bu itibarla, eserde her iki düşüncenin bireyle ilgili düşünceleri teorik ve felsefî düzlemde ele alınarak her iki düşünce
sisteminin bireycilik konusundaki farklı görüşleri incelenecektir. Çalışmada komüniteryanların liberal bireyciliğe yönelttikleri
eleştiriler ile John Locke'dan günümüze kadar gelen liberal düşünürlerin liberal bireycilikle ilgili görüşleri ve
çağdaş liberal düşünürlerin mezkûr eleştirilerle ilgili kanaatleri incelenmektedir. Bireycilikle ilgili felsefî görüşlerin ve
eleştirilerin esas alınması nedeniyle güncel siyasî olaylara temas etmekten uzak durulmakta ve ağırlıklı olarak bireycilikle
ilgili teorik yaklaşımlara değinilmektedir.
Bu kitabın ortaya çıkmasında büyük fedakârlıklarda bulunan, küçük yaşlarımdan itibaren ilmî faaliyetlerde bulunmam
konusunda beni yüreklendiren ve bana en güzel örnek olan anneme ve babama; kitabın yayımı için ayırdığım zaman hususunda
büyük anlayış gösteren ve bu sebeple kendisine daha bir mahcup olduğum kıymetli eşime; çalışmalarımda beni
yönlendiren ve yardımcı olan Prof. Dr. Hamit Emrah BERİŞ'e ve eserin yayını esnasında emeği geçen Liberte Yayınları
çalışanlarına teşekkür ederim.

Salih Zeki Haklı