Avrupa Birliği ve Türkiye'de Azınlıklar

Türkiye topraklarındaki azınlıkların konumları ve statüleri Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinden bu yana hep tartışılmış ve birçok yorumun öznesi olmuştur. Cumhuriyet'in ilk yıllarında da devam eden bu tartışmalar Türkiye'nin Avrupa Birliği tam üyelik sürecine girmesiyle daha görünür hale gelmiş ve daha çok gündem oluşturmaya başlamıştır.

Murat Saraçlı'nın Avrupa Birliği ve Türkiye'de Azınlıklar başlıklı kitabı, söz konusu tartışmalara soğukkanlı bir yaklaşım geliştirebilme noktasında önemli bir eserdir. Çalışmada azınlıkların ortaya çıkış ve gelişim süreçleri, Avrupa Birliği yolundaki Türkiye örneği temel alınarak incelenmiş, Birliğin azınlıklar konusundaki temel yaklaşımlarının üyelik yolundaki Türkiye'ye olası etkileri değerlendirilmiştir. Azınlıklar mevzusunda karşılıklı bir etkileşim sürecinin yaşanacağının varsayıldığı kitapta, Birliğin Türkiye'den azınlıklar konusunda istekleri ve Türkiye'nin bunları gerçekleştirme yönünde atacağı adımlar incelenmiş, ilerleyen süreçte yaşanabileceklere ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Bu yönüyle kitap, Türkiye'nin ilerleyen dönemde azınlıklara yönelik yaklaşımı konusunda önemli ipuçları içermekte ve Avrupa Birliği üyeliği yolundaki Türkiye'nin azınlıklar konusundaki geleceğine göndermelerde bulunmaktadır

Kültür gibi mâsum ve ehil bir alanın bile, biyolojik ırkçılıktan boşalan alanı tek başına doldurması, tartıştığımız konunun ne kadar muhataralı ve ince nüanslara sâhip olduğuna dair bir fikir veriyor. Azınlıklardan bahsederken ince nüansları, kavramlar arasındaki geçişkenliği, çakışmaları ve farklı anlamları dikkate almalıyız. Bunun yolu da kavram dünyasının arkasındaki gerçekliğe dair keskin ve kuşatıcı bir görüşe ve anlayışa sâhip olmak.

Murat Saraçlı, bu gerçeklik duygusuna sâhip geleceği parlak genç akademisyenlerden biri. Azınlık sorunlarını bir insan hakları sorunu olarak ele alıyor ve konuyla ilgili evrensel literatürü ve tarihsel çabayı, anlaşılır bir dil ile özetliyor. Öfkenin ve düşmanlıkların hakim olduğu bu tartışmalı alanı, Türkiye için çok değerli bir çabayla, anlaşılır ve ulaşılır hale getiriyor. Sakin bir kafayla düşünebilmek, birbirimizi anlayabilmek için bu çabalara çok ihtiyacımız var.

Murat Saraçlı'nın “Avrupa Birliği ve Türkiye'de Azınlıklar” başlıklı çalışması, Türkiye'nin en temel problemi olan “Kürt Sorunu”na akl-ı selimle yaklaşmak için başlangıç niteliğinde okunması gereken çalışmaların başında geliyor. Uçurum büyük; bu mesafenin doldurulabilmesi için ilk yapmamız gereken şey aynı dili konuşmak. Aynı dili konuşabilmek için üzerinde uzlaşabileceğimiz bir evrensel dil bulunuyor. Evrensel dil kullandığı kavramlar ve varsayımlarla bize uluslararası tecrübeyi de aktarıyor. Murat Saraçlı, titiz bir çalışma ile Türkiye'yi merkeze alarak bu evrensel dili ve tecrübeyi bizim algı menzilimizin içine yerleştiriyor.

Prof. Dr. Mümtaz'er Türköne